Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи Чӑнлӑ районӗнче Анатолий Юман поэта асӑнса «Крылья обретаю вновь» иккӗмӗш литература фестивалӗ иртрӗ. Пӗрремӗшне пӗлтӗр Анатолий Федоровичӑн тӑван ялӗ, Чӑвашкасси, йышӑннӑччӗ, хальхинче вара хӑнасене район центрӗ – Аслӑ Нагаткин ялӗ пуҫтарчӗ. Поэт ҫитӗнсе тӑван ялӗнчен тухса кайнӑ та ӗмӗрне Нагаткинта район хаҫатӗнче вӑй хурса ирттернӗ.
Анатолий Федорович Ермилов-Юман 1932 ҫулта ҫуралнӑ, пилӗк ҫул каялла вара ҫӗре кӗчӗ. Вӑл 70 ытла литературӑра тӑрӑшнине, 60 ытла кӗнеке пичетлесе кӑларнине хакласа патшалӑх «РФ культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ят парса чысланӑ. Ҫаплах вӑл Чӑнлӑ районӗн пӗрремӗш Хисеплӗ гражданинӗ, литературӑри тата журналистикӑри темиҫе преми лауреачӗ. Ҫӗр ҫынни вӑл, тӑван ялне, тӑван районне, тӑван ҫӗршыва питӗ хытӑ юратнӑ, ҫакна сӑввисенче тата поэмисенче, ҫаплах статйисенче яр уҫҫӑн кӑтартса панӑ. Юманӑн икӗ ҫирӗп ҫунат пулнӑ – поэзи тата журналистика. Пирӗн аслӑ юлташӑмӑр -- тӑван ҫӗршыва парӑнса ӗҫлекен ҫыннӑн тӗслӗхӗ. Вӑл обществӑлла ӗҫсен хастарӗ, 1980-мӗш ҫулсем вӗҫӗнче Чӗмпӗр ҫӗрӗ ҫинче чӑваш юхӑмне пуҫарса яракансенчен пӗри.
Паллӑ ентешне асӑнса чыслама районти ытти ялсенчен культура ҫыннисем, вӗрентӳҫӗсем, ачасем тата район хаҫатӗнче пӗрле вӑй хунӑ ӗҫтешӗсем килнӗччӗ.
Чӗмпӗр хула администрацийӗ пулӑшнипе, Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑвашсен наципе культура атономийӗ, чӑваш культура центрӗ тата «И.Я. Яковлев хваттерӗ» музейӗ чӑваш букварӗн уявне паллӑ турӗҫ.
Шӑп та 145 ҫул каялла Хусанти К.А. Тилли типографийӗнче паллӑ педагог-ҫуттакӑларуҫӑ хатӗрленӗ чӑваш букварӗ кун ҫути курнӑ. Чӑваш ҫырулӑхӗн сӑпки Чӗмпӗр хули тесе ахальтен каламаҫҫӗ. Шӑпах Чӗмпӗрте хатӗрленӗ те букваре. И.Я. Яковлевӑн ҫак ӗҫри пӗрремӗш пулӑшаканӗсем студент-филолог В.А. Белилин тата пӗрремӗш вӗренекенӗ, педагог, тӑлмач, этнограф А.В. Рекеев пулнӑ. Букварь 1872 ҫулта «Чӑваш ачисене ҫырӑва вӗрентмелли кӗнеке» ятпа пичетленсе тухнӑ.
Мероприятие Чӗмпӗрти 6, 21, 40, 55-мӗш, Луговойӗнчи, Чӑнлӑ районӗнчи Аслӑ Нагаткин, Репьевка шкулӗсенче чӑваш чӗлхипе культурине тӗрлӗ майсемпе вӗренекен ачасемпе вӗрентекенсем килсе ҫитнӗ. Чи малтан вӗсем Чӗмпӗр чӑваш шкулӗн комплексӗпе паллашнӑ, «И.Я. Яковлев хваттерӗ» музейра экскурси иртнӗ. Музейӑн ӑслӑлӑх ӗҫтешӗ Светлана Борисова уйрӑмах иккӗмӗш хутри чӑваш алфавичӗпе тата чӑваш букварӗпе ҫыхӑннӑ экспонатсене тимлӗх уйӑрнӑ. Виҫҫӗмӗш хутра ачасем И.
Чӑваш Енӗн профессионал писательсен пӗрлӗхӗпе Чӑваш телекуравӗ Тутарстанри Ҫӗпрел районӗнчи Упи ялне Валентина Тарават ҫыравҫӑна 70 ҫулхипе чыслама кайса килнине эпир пӗлтернӗччӗ.
РФ культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗпе ҫыхӑннӑ халӗ тата тепӗр ырӑ хыпар. Ун пирки Тутарстанра тухса тӑракан «Сувар» хаҫат пӗлтерет.
«Тӗлӗнмелле хыпар ҫитрӗ редакцине. Августӑн 23-мӗшӗнче Аслӑ Нагаткинра юбилейне паллӑ тӑвакан Валентина Тарават патне хӑнана Ульяновск облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Сергей Морозов тата облаҫри саккун кӑларакан Пухӑвӑн председателӗ Анатолий Бакаев килсе чечек ҫыххисем панӑ. Анатолий Бакаев юбиляра саламланӑ май ӑна ылтӑн сехет парнеленӗ. Пирӗн республикӑри чӑваш ҫыравҫисенчен хӑшӗ ҫакӑн пек хисепе тивӗҫӗ-ши?» — тесе ҫырнӑ статьяра.
Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи Николай Кондрашкин скульптор тата художник ҫитес уйӑхра пултарулӑхри хӑйӗн ҫур ӗмӗрхи юбилейне паллӑ тӑвӗ. Ҫав ҫын — тӗрлӗ преми лауреачӗ. Вӗсен шутӗнче обществӑллисем те пур. Сӑмахран, Пӗрлештернӗ пӑлхарсен пӗрлешӗвӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ те шутланать.
Николай Кондрашкина Чӑваш халӑхӗн ӑслӑлӑхпа ӳнер академийӗн пӗтӗм тӗнчери уйрӑмне йӗркелесе яраканӗ тата ертсе пыраканӗ тесе хаклаҫҫӗ.
Художник тата кӳлепеҫӗ культура ӗҫӗнче 1966 ҫултанпа тӑрӑшать. Чӗмпӗрте вӑл хӑйӗн ӳнер лаҫҫине уҫнӑ. Хамӑр ҫӗршыври паллӑ ҫынсен ячӗсене ӗмӗрлӗхе асра хӑварассипе тӗрлӗ проект пурнӑҫа кӗртессипе сахал мар тӑрӑшнӑ. 2008 ҫултанпа Николай Кондрашкин Чӗмпӗрти чӑвашсен пӗрлӗхне ертсе пырать.
Пултарулӑхра 50 ҫул ӗҫленине Николай Кондаршкин Чӗмпӗр облаҫӗнчи Аслӑ Нагаткин ялӗнче авӑн уйӑхӗн 27-мӗшӗнче 12 сехетре унти Культура ҫуртӗнче уявлӗ.
Чӗмпӗр облаҫӗнчи Аслӑ Нагаткинра ачасен «Путене» конкурс фестивалӗ иртнӗ. Унта 45 пӗчӗк артист хутшӑннӑ. Конкурсҫӑсене виҫӗ номинацире палӑртнӑ: вырӑнти паллӑ поэтсен сӑввисене вуласси, хальхи вӑхӑтри тата халӑх юррисене юрласси, ташласси.
Фестивальте ытларах Валентина Тараватӑн сӑввисем янӑранӑ. Ку номинацире Полина Шигирданова, Елизавета Аюгова, Даниил Егоров малти вырӑна ҫӗнсе илнӗ. Ульяна Ширтановӑпа Софья Долгова — иккӗмӗш, Анастасия Натюновӑпа Дарья Сандркина — виҫҫӗмӗш пулнӑ.
Пӗччен юрлассинче Татьяна тата Анна Ржатӑсем мала тухнӑ. Ушкӑнпа юрласа вара Аслӑ Нагаткинри Лянкинсен «Хӗвел» ушкӑнӗ ҫӗнтернӗ. Ташӑ номинацийӗнче Ҫӗнӗ Улхашри «Хамӑр ял» мала тухнӑ.
Ҫӗнтерӳҫӗсене дипломпа чысланӑ, конверт тыттарнӑ. Жюрире Валентина Тарават та пулнӑ. Вал хӑйӗн шухӑшне пӗлтернӗ:
— Ку — чӑвашсен пысӑк уявӗ. Ачасем тата аслисем пӗр-пӗринпе вырӑсла калаҫни пӑшӑрхантарчӗ ҫеҫ мар, чӗрене хытӑ ыраттарчӗ. Хисеплӗ ентешӗмерсем, капла эпир чӗлхене упраса хӑвараймастпӑр. Чӑвашӑн чӑвашлах калаҫмалла.
| ЧӲК | 20 |
Чӗмпӗрти «1 Мая» Культура керменӗнче чӑвашсен пысӑк уявӗ «Кӗр сӑри» иртрӗ. Ӑна Чӗмпӗр хулин культура управленийӗ, ҫак округри депутат Николай Лазарев, «Еткер» телекaларӑм редакторӗ Олег Мустаев йӗркелерӗҫ.
Пысaк Культура керменӗнче нумай ҫын пуҫтарса Кӗр сaри уявне кӑҫал ҫиччӗмӗш хут йӗркелерӗ «Еткер». Ҫак вӑхӑтра уява кӑпӑклӑ сӑра вӗретсе килекенсен шучӗ те ӳсрӗ. Галина Галкина (Ишевкке), Ирина Аксёнова (Ҫӗнӗ хула), Силиса Мустаева (Чӗмпӗр хули), Валентина Крылова (Чӗмпӗр районӗ, Михайловка ялӗ), Елена Лянкина (Чӑнлӑ районӗ, Садки), Ирина Улюшева (Чӗмпӗр районӗ, Отрада), Тамара Головина (Аслӑ Нагаткин) кӑпӑклӑ сӑрапа кӑна мар, чӑваш апат-ҫимӗҫӗпе — куклипе, пӳремечпе, тӑварлӑ ҫупа, шӑрттанпа, икерчӗпе, кӗрхи ҫуллӑ хур-кӑвакал ашӗпе пухӑннисене сӑйларӗҫ. Тутлӑ ҫимӗҫе, техӗмлӗ сӑрана хаклӑ хӑнасем те хаваспах тутанчӗҫ. Уяв халӑхне фойере Валентина Тарават ертсе пыракан «Шанӑҫ» ансамбль юррисемпе савӑнтарчӗ. Пётр Яковлев купӑcҫӑ купӑсне тӑсса ярсан вара ташламасӑр чӑтса тӑракансем сахал пулчӗҫ.
Уява йӗркелекенсен парнине кашни конкурсант тивӗҫрӗ.
Чӗмпӗр облаҫӗнче Совет Союзӗн Геройӗ ятне илнисенчен чӗрри пӗр ҫын ҫеҫ юлнӑ. Вӑл Егор Воробьёв, чӑваш, Чанлӑ районӗнчи Вӑта Тимӗрҫен ялӗнче пурӑнать. Егор Терентьевич акан 16-мӗшӗнче 91 ҫул тултарчӗ. Сӑмах май ун амӑшӗ 104 ҫула ҫитсе вилнӗ.
Герой вӑрҫӑран таврӑннӑ хыҫҫӑн ӗмӗрӗпех тӑван ялӗнче пурӑнать. Вырӑнти хуҫалӑхра бригадир пулнӑ. Мӑшӑрӗпе иккӗшӗ 6 ача ҫуратса ӳстернӗ.
Аслӑ Нагаткин ялӗнче темиҫе ҫул ӗнтӗ Е.Т.Воробьёв парнисемшен ирӑклӗ майпа кӗрешессипе ӑмӑрту иртет. Унта кашни ҫул Раҫҫейӗн тӗрле хулисенчен 100 ытла спортсмен килет.
+2.3 °C